ویژگی های پیامبر اکرم (ص) و دین اسلام
شیعه کوئست بزرگترین مرجع سخنرانی های مکتوب علماء و بزرگان
کانال ایتا شیعه کوئست: @shiaquest_net
پیامبر اکرم (ص) و کتاب آسمانی قرآن ویژگیهایی دارند که برتری و جامعیت اسلام را نسبت به دیگر ادیان نشان می‌دهد:
۱- جهانی بودن
خداوند در قرآن جهانی بودن رسالت پیامبر (ص) را چنین اعلام می‌دارد: قُلْ يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَميعاً الَّذي لَهُ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّـهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّـهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ (9)
بگو: اى مردم! من فرستاده خدا به سوى همه شما هستم همان كه فرمانروايى آسمان‌ها و زمين از آن اوست هيچ معبودى جز او نيست، زنده مى‌كند و مى‌ميراند. پس به خدا و رسول او، آن پيامبر امّى كه به خدا و كلمات او ايمان دارد، ايمان بياوريد و از او پيروى كنيد، تا هدایت یابید».
اگر در نگاهی تاریخی به سیر بعثت انبیا توجّه کنیم می‌بینیم که از زمان هبوط انسان به زمین و پیامبری حضرت آدم، تا زمان حضرت نوح و بعد از ایشان حضرت ابراهیم خلیل که بنیان‌های توحیدی را در عالم استوار کرد و دو نسل بزرگ و برگزیده از خود به جای گذاشت، تا زمان حضرت موسی و عیسی که قوم بنی اسرائیل را به سوی کلمة‌الله و توحید دعوت نمودند، سلسله تاریخ انبیا به تدریج گسترده‌تر شد تا اینکه به وجود مقدس پیامبر اکرم می‌رسیم و در زمان ایشان بود که دین خدا جهانی شد.
با توجه به این سیر، می‌توان چند ویژگی را برای پیامبر اکرم، دین اسلام و قرآن برشمرد. اوّلین ویژگی این است که پیامبر اکرم، رسولی جهانی هستند و قرآن کتاب جهانی و اسلام دین جهانی او است و خانه کعبه نیز معبدی جهانی است. درباره خانه کعبه در سوره آل‌عمران می‌خوانیم: إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمينَ (10)
همانا نخستين خانه‌اى كه براى مردم بنا شد همان است كه در مكه است و مايه بركت و هدايت جهانيان است.
این خانه مبارک و برای هدایت همه مردم دنیا است، خانه‌ای که در سرزمین پر ازدحام مکّه است.
قرائنی که در قرآن درباره حضرت موسی و عیسی و کتب تورات و انجیل وجود دارد نشان می‌دهد که رسالت و دین آنها جهانی نبود. زیرا قرآن راجع به حضرت عیسی می‌فرماید: رَسُولاً إِلى بَني إِسْرائيلَ (11) و او را به عنوان پيامبرى به سوى بنی‌اسرائيل مى‌فرستد
و درباره تورات آمده است که: هُدىً لِبَني إِسْرائيلَ (12) و آن را براى بنى‌اسرائيل وسيله هدايت ساختيم.
ولی پیامبر اکرم تنها پیامبری است که جهانی بودن دین و کتابش در موارد متعدد تصریح شده است.
۲- جاودانه بودن
ویژگی دوم رسالت پیامبر (ص)، دین اسلام و قرآن، جاودانه بودن آنها است. دین حضرت موسی و حضرت عیسی مقطعی بودند و با آمدن پیامبر اکرم (ص) به پایان رسیدند. ما از طریق تورات یا انجیل انذار نمی‌شویم. اگرچه تورات و انجیل به دست ما می‌رسد و ما آن را مطالعه می‌کنیم اما کتبی نیستند که ما مأمور به پیروی از آنها باشیم. خداوند در قرآن می‌فرماید: قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادَةً قُلِ اللَّـهُ شَهِيدٌ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَـٰذَا الْقُرْآنُ لِأُنذِرَكُم بِهِ وَمَن بَلَغَ (13)
بگو: كدام چيز گواهى‌اش بزرگ‌تر است؟ بگو: خدا ميان من و شما گواه است، و اين قرآن به من وحى شده است كه شما و هر كس را كه [اين پيام] به او برسد بدان هشدار دهم.
ای پیامبر به مردم بگو چه کسی شاهد بزرگتری است؟ غیر از من و شما خدا شاهد است که من رسول او هستم و این قرآن به سوی من وحی شده که شما و هر کس را که این قرآن به او برسد انذار کنم. انذار همان برنامه رسالت است. پس اکنون قرآن که به دست ما می‌رسد با آن انذار می‌شویم و باید به آن عمل کنیم.
پس از نزول، اگر قرآن به دست مردم اروپا، استرالیا، آفریقا و آمریکا در هر زمانی برسد و متوجّه باشند، وظیفه آنها عمل به قرآن است. در حالی که تورات و انجیل چنین ویژگی‌ای ندارند. این جاودانگی قرآن تا پایان دنیا پابرجا است و این مسأله در آیات متعددی تصریح شده است. به عنوان نمونه می‌توان به آیات زیر اشاره نمود: قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرى لِلْعالَمينَ (14)
بگو: براى اين [رسالت] از شما مزدى نمى‌خواهم، كه اين جز اندرزى براى جهانيان نيست.
در این آیه اشاره می‌نماید که این کتاب ذکری برای همه مردم دنیا است. در آیه دیگر می‌فرماید: هُوَ الَّذي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ (15)
او كسى است كه رسول خود را با هدايت و دين حق فرستاد تا آن را بر هر چه دين است پيروز گرداند، هر چند مشركان خوش ندارند.
دو معنا برای این آیه ذکر شده است. اول اینکه خداوند پیامبر خود حضرت محمّد (ص) را با هدایت و دین حق فرستاد تا این دین با دست او به ظهور و کمال برسد. معنای دوم این است که دین او بر همه ادیان غالب می‌شود. یعنی باید روزی بیاید که قرآن کتابی جهانی باشد و مردم در همه حال به آن عمل کنند. اگرچه مشرکان دنیا و تفکرات شرک‌آمیز امروزی بشر نخواهد که کلمه توحید حاکمیّت پیدا کند، اما خدا این کار را انجام خواهد داد.
این آیه در سوره صف نیز عیناً تکرار شده است. این تاکید با این هدف صورت گرفته که روزی این دین بر همه ادیان غالب شود و اسلام در تمام عالم رسمیّت یابد و این نشان از جاودانه بودن و جهانی بودن قرآن است. قرآن ذکری برای همه مردم دنیا است و قرآن خاتمیّت پیامبر اکرم را صریحاً اعلام می‌کند: ما كانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِكُمْ وَ لكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِيِّينَ (16)
محمد (ص) پدر هيچ يك از مردان شما نيست، ليكن فرستاده خدا و خاتم پيامبران است، و خدا به هر چيزى داناست.
۳- قرآن کلام خدا
سومین ویژگی پیامبر اکرم (ص) و قرآن کریم این است که این قرآن کلمه به کلمه از طرف خدا است. تمام عبارات قرآن عبارات آسمانی است و پیامبر اکرم کلمه‌‌ای را از خود اضافه نکرده است. پیامبر تنها مبیّن قرآن هستند، یعنی عبارات را از خدا می‌گیرند، تبیین می‌کنند، توضیح می‌دهند و به مردم می‌آموزند. در این زمینه آیات فراوانی وجود دارد. به عنوان مثال قرآن خطاب به پیامبر می‌فرماید:وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكينَ اسْتَجارَكَ فَأَجِرْهُ حَتَّى يَسْمَعَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَعْلَمُونَ (17)
و اگر كسى از مشركان از تو پناه خواست پناهش ده تا كلام خدا را بشنود سپس او را به نقطه امنش برسان، زيرا آنها مردمى نادانند.
ای رسول! اگر فردی از مشرکین بدون اینکه هدفش مسلمان شدن باشد، از تو پناه خواست و گفت می‌خواهم حرف‌های شما را بشنوم، به او پناه بده تا اینکه کلام خدا را بشنود. اگر ایمان آورد که به شما ملحق می‌شود، اگر هم ایمان نیاورد او را همراهی کنید تا به محل امن یا محل زندگی خودش برسد. او آمده تا در مورد اسلام تحقیق کند، اینکه قبول کند یا نکند مهم نیست. یا در آیه دیگری می‌فرماید:حم * وَ الْكِتابِ الْمُبينِ * إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (18)
حا، ميم. سوگند به [اين] كتاب روشنگر . همانا ما آن را قرآنى عربى كرديم، باشد كه تعقل كنيد.
ما این قرآن را که کتاب مبین و روشنگر است به صورت عبارات عربی درآوردیم تا شما آن را بفهمید. پس قرآن کلام خدا است و این سومین ویژگی مهم قرآن است. در مقایسه کتب تورات و انجیل، معلوم نیست که تماماً کلام خدا باشد. مثلاً ده فرمان گویا عباراتی آسمانی است که بر لوحی سنگی حک شده است، امّا در مورد بقیّه تورات نمی‌توانیم اظهار نظر روشنی داشته باشیم.
از طرف دیگر تورات و انجیل فعلی همه بازنویسی شده است. چرا که طبق نقل مورخین، تورات در حمله بخت النَّصَر کاملا سوخت و مجدداً نوشته شد. انجیل هم بعد از حضرت عیسی، توسّط تابعین، یعنی نسل دوم شاگردان حضرت عیسی بازنویسی شد. به همین دلیل در حال حاضر انجیل‌های متعدّدی وجود دارد.
۴- قرآن معجزه‌ای الهی
قرآن کتابی است که اعجاز آن بر همگان واضح و مبرهن است. سند رسالت پیامبر اکرم (ص) قرآن است و امتیاز این اعجاز بر معجزات انبیای قبل این است که این معجزه جاویدان است. این سند هم حقانیت خود و هم حقانیت رسول خدا را اثبات می‌کند. اثبات کننده خویشتن است، چون کسی نمی‌تواند همانند آن را ارائه بدهد. اثبات کننده رسول خدا است، چون خداوند برای حقانیت پیامبر اکرم به قرآن تحدّی[19] کرده است.
خداوند در قرآن خطاب به کسانی که حقانیت این کتاب را انکار می‌کنند می‌فرماید: وَ إِنْ كُنْتُمْ في رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقينَ (20)
اگر در حقانیت این قرآن که بر بنده خود نازل کردیم شک دارید، همه با هم جمع شوید و سوره‌ای را معادل قرآن بیاورید و این اوّلین راهی است که ما می‌توانیم از طریق آن به اعجاز قرآن پی ببریم که این کتاب، آسمانی است و از سوی خدا نازل شده است.
پس می‌توان نتیجه گرفت که برای اثبات حقانیت قرآن راه‌هایی وجود دارد. یک راه برای اینکه به اعجاز قرآن پی ببریم همین است که آوردن مثل آن از توان بشر بالاتر است و خداوند در قرآن به کرات این مسأله را عنوان می‌کند. مثلاً در سوره اسراء می‌فرماید: قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهيراً (21)
ای پیامبر بگو اگر جن و انس جمع شوند تا همانندی مانند قرآن بیاورند؛ نویسندگان نوشته‌های متعددی بنویسند و صاحب نظران بهترین نسخه را از بین آن انتخاب کنند و آن را با یک سوره قرآن مقایسه کنند خواهید دید که تلاش آنها محکوم به شکست است چرا که در این 1400 سال حتی نوابغ هم هرگز نتوانستند چنین کاری را بکنند. و این دلیل بر آن است که قرآن کتابی بشری نیست؟
قرآن تحدّی می‌کند و می‌گوید: اگر می‌توانید یک سوره مثل آن را بیاورید. نگویید این کار شدنی است، بروید کار کنید، ما راه را به شما نشان می‌دهیم و مدّعی هستیم که هرگز نظیری برای قرآن نبوده و نیست. البته برخی افراد مثل مسیلمه کذّاب در همان زمان صدر اسلام، کاری مانند صهیونیست‌های امروز کرد. او جملاتی از قرآن را کم و زیاد کرد و بعد حرف‌های نامناسبی در لابه لای جملات قرآنی آورد. البته که هیچ کدام از آنها پذیرفته نشد چرا که هر نوشته‌ای باید در بازار کلام عرضه و خریداری شود. بنابراین اوّلین جهت اعجاز قرآن، تحدّی قرآن است. باید ببینیم واقعاً همانند قرآن آوردن، شدنی است؟ اگر شدنی بود چرا دشمنان کوتاهی کردند و هرگز مثل قرآن را ارائه ندادند؟
دومین راه درک اعجاز قرآن، مراجعه به منابع علوم قرآنی است به خصوص کتاب‌هایی که در این زمینه نوشته شده است. یکی از این منابع کتاب معجزه جاویدان است که حدود 40 سال پیش نوشته شده است. البته کتاب‌های بسیاری با همین عنوان اعجاز قرآن نوشته شده است. مثلاً در کتاب تفسیر المیزان و یا تفسیر نمونه به طور خاص روی این مسأله تکیه شده است و بحث‌های گسترده‌ای بیان شده است.
سومین راهی که ما می‌توانیم به الهی بودن و معجزه بودن قرآن پی ببریم، انس با قرآن است. قرآن به گونه‌ای است که با فطرت انسان ارتباط برقرار می‌کند و ضمناً عقل انسان را به شدّت تحت تأثیر قرار می‌دهد. یعنی انسان عاقل حکیم وقتی قرآن را می‌خواند و در آن تدبّر و تأمل می‌کند و با آن مرتبط می‌شود، آرام آرام فضای قرآن را درک می‌کند. آنگاه به ارتباطات پیچیده‌ای که در مسائل قرآنی وجود دارد پی می‌برد.
تا آنجا که به گفته بعضی از قرآن پژوهان گاهی این پیچیدگی چنان مفصّل و عمیق می‌شود که به تعبیر امروزی‌ها هنگ می‌کنیم و دیگر ادامه مطالعه و بحث را رها می‌کنیم، چرا که انسان در این همه ارتباطات ظریف و پیچیده قرآن کریم گم می‌شود. البته بهترین راه آن است که خودمان با قرآن مأنوس شویم و با کسانی که مأنوس با قرآن هستند ارتباط برقرار کنیم. غالب کسانی که با قرآن مأنوس هستند می‌گویند که فضای قرآن، فضای متفاوتی است و هیچ نظیری در نوشته، کتاب، گفتار و سخن ندارد.
معجزه قرآن کتاب پیامبر اکرم (ص)
تا جایی که اگر از بنده که بضاعت کمی در این زمینه دارم بپرسند به چه دلیل به دین پیامبر اکرم وفادار ماندی؟ خواهم گفت که من قرآن را کلام الله یافتم. نه با تعصّب اسلامی بلکه وقتی وارد می‌شوی و نکاتی را از قرآن درمی‌یابی و گوشه‌ای از قرآن را می‌فهمی به عظمت این کتاب پی می‌بری. آنجا است که انسان درک می‌کند که این تنظیم و این ساختار، ساختار بشری نیست. البته به شرطی که برای قرآن وقت بگذاریم و در زندگی خود سهمی را برای کلام خدا قرار دهیم.
۵- قرآن کتابی جامع
امتیاز پنجم قرآن جامع بودن آن است. خداوند در این کتاب همه حرف‌های خود را با بشریّت گفته است. از پیامبر اکرم (ص) حدیثی به این مضمون نقل شده است که دین برادر من موسی صبغه دنیایی غالبی داشت و دین برادرم عیسی آخرتی و با نگاه زهد به دنیا بود اما دین من جامع سعادت دنیا و آخرت است.
شاید علّت این بوده که حضرت موسی قوم بنی اسرائیل را از فرعون و فرعونیان نجات داد و به آنها استقلال بخشید. او باید اعتماد به نفسی در آنها ایجاد می‌کرد، خصوصاً در امور اقتصادی تا بتوانند جامعه مستقلی را تشکیل دهند. لذا آنان به فعالیت‌های دنیایی و اقتصادی برای به دست آوردن استقلال جامعه دینی آن روز تشویق شدند ولی متأسفانه افراط کردند تا جایی که قرآن می‌فرماید به رباخواری پرداختند، در حالی که از آن نهی شده بودند.
بعد از آن، خداوند حضرت عیسی را فرستاد تا مقداری آنها را از این دنیامداری جدا کند و به زهد دعوت نماید. اما دین اسلام برای همه جوامع تا آخر دنیا است، پس خداوند هر آنچه به نفع بشریّت است در این دین قرار داده است.
۶- قرآن کتابی صیانت شده
و امّا آخرین ویژگی قرآن، محفوظ بودن به حفظ الهی است. این آخرین کتاب الهی و آسمانی است. آخرین منشور خداوند که وعده داده است آن را حفظ کند. در آیات این کتاب نورانی از زبان مشرکین نقل می‌کند و می‌فرماید: وَ قالُوا يا أَيُّهَا الَّذي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ (22)و گفتند: اى كسى كه قرآن بر او نازل شده، تو به يقين ديوانه‌اى.
آنگاه در آیات بعد می‌فرماید: إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ (23)
بى‌ترديد ما خود اين قرآن را نازل كرديم و قطعاً ما خود نگهدار آنيم.
این ذکری را که اینها مسخره می‌کنند، خود ما نازل کردیم. و با تأکید اعلام می‌کند که خود ما حافظ او هستیم. «إنَّ» برای تأکید است. ضمیر فصل «نَحْنُ» بعد از ضمیر وصل برای تأکید است. لام «لَحافِظُونَ» برای تأکید است و خود حافظون که صیغه اسم فاعل است، جنبه استمرار و تأکید در آن لحاظ شده است. می‌گویند: ما حتماً این قرآنی را که نازل کردیم، حفظ می‌کنیم.
بزرگان شیعه بر همین اعتقاد هستند از جمله مرحوم شیخ صدوق در کتاب اعتقادات بر این مسئله تصریح می‌کند؛ به این مضمون که اعتقاد ما بر آن است که این قرآن، همان قرآن نازل شده بر پیامبر اکرم (ص) است.[24]
[9] سوره اعراف، آیه 158.
[10] سوره آل‌عمران، آیه 96.
[11] سوره آل عمران، آیه 49.
[12] سوره اسراء، آیه 2.
[13] سوره انعام، آیه 19.
[14] همان، آیه 90.
[15] سوره توبه آیه 33.
[16] سوره احزاب، آیه 40.
[17] سوره توبه، آیه 6.
[18] سوره زخرف، آیات 1 تا 3.
[19] تحدی، در لغت به معنی مبارزه طلبی و هماورد خواستن است، و در اصطلاح یك واقعیت تاریخی قرآنی است كه در آن خداوند از مخالفان و منكران وحی قرآن و صدق نبوت حضرت محمد (ص) می‌خواهد كه اگر طبق ادعای خود، قرآن را مجعول و خود ساخته و اساطیر الاولین میدانند، نظیر آن را بیاورند. خرمشاهی، بهاء الدین: قرآن پژوهی، تهران، دوستان، چ اوّل، ۷۷، ج ۱، ص ۴۸۱.
[20] سوره بقره، آیه 23.
[21] سوره اسراء، آیه 88.
[22] سوره حجر، آیه 6.
[23] همان،آیه 9.
[24] . قال الشيخ (رضي‌الله‌عنه) : اعتقادنا أنّ القرآن الذي أنزله الله تعالى على نبيه محمد (ص) هو ما بين الدفّتين ، وهو ما في أيدي الناس ، ليس بأكثر من ذلك ، ومبلغ سوره عند الناس مائة وأربع عشرة سورة. (الشيخ الصدوق، الإعتقادات، جلد، 1 صفحه 84)
